การนับเวลาแบบจีนโบราณ ได้ยินบ่อยในซีรีส์จีน 1 ชั่วยาม 1 ก้านธูป คือเท่าไหร่?

3 weeks ago 29

การนับเวลาแบบจีนโบราณ ได้ยินบ่อยในซีรีส์จีน 1 ชั่วยาม 1 ก้านธูป คือเท่าไหร่? ยามจื่อ ยามอิ๋น ยามเหม่า คือกี่โมง?

หากคุณเคยดูซีรีส์จีนย้อนยุค คงคุ้นหูกับคำว่า “สือเฉิน” (时辰) หรือ “ชั่วยาม” เช่น “นัดกันยามโฉ่ว” หรือ “เฝ้ายามสาม” แล้วเคยสงสัยไหมว่า เวลาเหล่านี้ตรงกับเวลาใดในปัจจุบัน?

เพราะในยุคโบราณยังไม่มีนาฬิกาแบบปัจจุบัน ผู้คนใช้ธรรมชาติและสิ่งของรอบตัวเป็นตัวจับเวลา เช่น ธูป ชา แสงอาทิตย์ เสียงกลอง และการผลัดเวรยาม ทำให้การบอกเวลามีเสน่ห์เฉพาะตัวที่เรายังคงเห็นในเรื่องเล่าย้อนยุคจนถึงทุกวันนี้

12 ชั่วยาม = 1 วัน

ในสมัยจีนโบราณ 1 วันถูกแบ่งออกเป็น 12 ชั่วยาม โดย 1 ชั่วยาม เท่ากับ 2 ชั่วโมง เรียกตาม "ตี้จือ" (地支) หรือ กิ่งพิภพ ดังนี้ :

ชั่วยาม ออกเสียง เวลา (ปัจจุบัน)

ยามจื่อ	zǐ (子)	23.00 – 01.00 น.
ยามโฉ่ว	chǒu (丑)	01.00 – 03.00 น.
ยามอิ๋น	yín (寅)	03.00 – 05.00 น.
ยามเหม่า	mǎo (卯)	05.00 – 07.00 น.
ยามเฉิน	chén (辰)	07.00 – 09.00 น.
ยามซื่อ	sì (巳)	09.00 – 11.00 น.
ยามอู่	wǔ (午)	11.00 – 13.00 น.
ยามเว่ย	wèi (未)	13.00 – 15.00 น.
ยามเซิน	shēn (申)	15.00 – 17.00 น.
ยามโหย่ว	yǒu (酉)	17.00 – 19.00 น.
ยามซวี	xū (戌)	19.00 – 21.00 น.
ยามไฮ่	hài (亥)	21.00 – 23.00 น.

นาฬิกาแดดของจีน นาฬิกาแดดของจีน

เวลากลางคืนแบ่งเป็น "ห้ายาม"

เพื่อผลัดเวรยามยามค่ำ ชาวจีนจึงแบ่งกลางคืนออกเป็น 5 ช่วงย่อย โดยเรียกตามยามหลักที่ตรงกัน

ยามย่อย ตรงกับชั่วยาม เวลา (ปัจจุบัน)

ยามหนึ่ง	ซวี (戌)	19.00–21.00 น.
ยามสอง	ไฮ่ (亥)	21.00–23.00 น.
ยามสาม	จื่อ (子)	23.00–01.00 น.
ยามสี่	โฉ่ว (丑)	01.00–03.00 น.
ยามห้า	อิ๋น (寅)	03.00–05.00 น.

หน่วยเวลาแบบอื่นในจีนโบราณ

นอกจาก “สือเฉิน” จีนโบราณยังมีหน่วยเวลาย่อยที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น:

เค่อ (刻) = 15 นาที (1 ชั่วยาม = 8 เค่อ)
หนึ่งก้านธูป (一炷香) = 30 นาที ถึง 1 ชั่วโมง (ตามความหนาของธูป)
หนึ่งถ้วยชา (一盏茶) = 10–15 นาที (ระยะเวลาการจิบชา 1 ถ้วย)

หน่วย “เกิง” คืออะไร?

“เกิง” (更) หรือ “จิง” เป็นการแบ่งเวรยามตอนกลางคืนของเจ้าหน้าที่ในวังสมัยราชวงศ์ฮั่น แบ่งเวลากลางคืนออกเป็น 5 เกิง โดยแต่ละเกิงมีระยะเวลาเท่ากับ 1 ชั่วยาม (2 ชั่วโมง)

เกิง เวลา ตรงกับชั่วยาม

เกิงที่ 1	19:00–21:00	ซวีสือ (戌時)
เกิงที่ 2	21:00–23:00	ไฮ่สือ (亥時)
เกิงที่ 3	23:00–01:00	จื่อสือ (子時)
เกิงที่ 4	01:00–03:00	โฉ่วสือ (丑時)
เกิงที่ 5	03:00–05:00	อิ๋นสือ (寅時)