จริงหรือ? มือถือมีสัญญาณนี้ แปลว่ากำลังถูกติดตาม กูรูชี้ "จุดสีเล็กๆ" ช่วยจับผิดได้!

คำแจ้งเตือนธรรมดาๆ อาจเป็นสัญญาณว่า “ข้อมูลส่วนตัวของคุณกำลังถูกเก็บอย่างลับๆ”

ช่วงที่ผ่านมา ผู้เชี่ยวชาญด้านความปลอดภัยไซเบอร์จากสื่อ Cybernews ในยุโรปออกมาเตือนถึงพฤติกรรมแอปมือถือหลายตัวที่น่ากังวล เพราะแม้ผู้ใช้จะไม่ได้เปิดใช้งาน แอปเหล่านี้กลับยังแอบร้องขอสิทธิ์เข้าถึงข้อมูลส่วนตัวหลายอย่างแบบเงียบๆ ไม่ว่าจะเป็นกล้อง, ไมโครโฟน, ตำแหน่งที่อยู่ (GPS), ข้อความ หรือแม้แต่รูปภาพในเครื่อง

ปัญหาคือ สิทธิ์ที่แอปขอ มักเกินกว่าความจำเป็นจริง และเมื่อเราเผลอกด “อนุญาต” ไปตั้งแต่ตอนติดตั้ง ข้อมูลเหล่านี้ก็อาจถูกส่งต่อเพื่อใช้ยิงโฆษณาแบบเฉพาะเจาะจง หรือในบางกรณีอาจถูกนำไปใช้อย่างไม่โปร่งใสโดยที่เราไม่รู้ตัวเลยด้วยซ้ำ

ปัญหานี้ไม่ได้จำกัดแค่ระบบ Android เท่านั้น จากรายงานของบริษัทวิเคราะห์ข้อมูล Apteco พบว่า แม้แต่แอปในระบบ iOS ก็มีแนวโน้มเก็บข้อมูลจากหลายแหล่ง เพื่อนำไปวิเคราะห์พฤติกรรมผู้ใช้แบบละเอียด เช่น ความชอบ, พฤติกรรมประจำวัน, สถานที่ที่ไปเป็นประจำ ฯลฯ

การสังเกตสัญญาณเบื้องต้น ถือเป็นขั้นตอนแรกที่สำคัญที่สุดในการปกป้องตัวเอง เมื่อมัลแวร์สอดแนม (Spyware) อาจแอบแฝงเข้ามาในโทรศัพท์ของคุณอย่างเงียบๆ และขโมยข้อมูลส่วนตัวที่ละเอียดอ่อน เช่น

• ข้อความแชต

• รายชื่อผู้ติดต่อ

• รหัสผ่าน

• แม้แต่เสียงสนทนาโทรศัพท์

ข่าวดีคือ ตอนนี้ทั้งใน Android 12 และ iOS 14 ขึ้นไป มีฟีเจอร์เล็กๆ แต่มีประโยชน์มาก ที่ช่วยให้เรารู้ว่า “มีแอปไหนแอบใช้กล้องหรือไมค์อยู่หรือเปล่า”  ถ้ามี แอปเปิ้ลหรือแอนดรอยด์จะโชว์จุดสีเขียวหรือสีส้ม เล็กๆ โผล่ขึ้นมาที่มุมขวาบนของหน้าจอทันที เป็นเหมือนสัญญาณเตือนแบบเรียลไทม์ ให้คุณรู้ตัวทันทีว่ากล้องหรือไมโครโฟนของเครื่องกำลังถูกใช้งานอยู่ ถึงแม้คุณจะไม่ได้เปิดแอปนั้นอยู่ก็ตาม

เตือน! 6 สัญญาณ “ผิดปกติ” ที่อาจบ่งชี้ว่าถูกสอดแนมผ่านมือถือ

1. แบตหมดเร็ว / เน็ตมือถือหมดไวผิดปกติ

แอปสอดแนมหรือมัลแวร์จะทำงานเบื้องหลังตลอดเวลา และส่งข้อมูลกลับไปยังแฮกเกอร์ ทำให้เปลืองพลังงานและดาต้ามาก หากคุณใช้เครื่องตามปกติ แต่พบว่าแบตหมดเร็วหรือเน็ตหมดเร็วกว่าปกติ ควรตรวจสอบ

• iPhone: ไปที่ การตั้งค่า > มือถือ

• Android: ไปที่ การตั้งค่า > เครือข่ายและอินเทอร์เน็ต > เครือข่ายมือถือ และเปิด “ประหยัดข้อมูล”

2. เครื่องช้าลง / เครื่องร้อนผิดปกติ

มัลแวร์ที่ทำงานต่อเนื่องจะกินพลัง CPU และ RAM ทำให้เครื่องหน่วงแม้แค่ใช้งานทั่วไป, เครื่องร้อนโดยไม่มีเหตุ (ไม่ได้เล่นเกมหรือเปิดวิดีโอ) รวมทั้งการที่แอปเดิมๆ ค้าง หรือหลุดออกเองบ่อยๆ

3. ได้รับข้อความแปลกๆ

ถ้าได้รับ SMS ที่มีตัวอักษรแปลก, ลิงก์ไม่รู้จัก หรือรหัสเข้ารหัสที่ดูไม่เข้าใจ — อาจเป็นข้อความหลอกลวง (Phishing) หรือคำสั่งที่แฮกเกอร์ส่งให้มัลแวร์ในเครื่องทำงาน ดังนั้น อย่ากดลิงก์เด็ดขาด!

4. อุปกรณ์ทำงานเองโดยคุณไม่ได้สั่ง เช่น โทรศัพท์ส่งข้อความ/โทรออกเอง, เปิด-ปิด Wi-Fi เอง, หน้าจอสว่างขึ้นเองโดยไม่มีการแจ้งเตือนใดๆ นี่อาจหมายถึงมีคนควบคุมเครื่องคุณจากระยะไกล

5. เสียงแปลกขณะโทรศัพท์

แม้จะพบน้อยลงในยุคนี้ แต่ถ้าคุณได้ยินเสียง ก้อง, คลิก, หรือเสียงแปลกๆ ระหว่างโทร อาจเป็นสัญญาณว่าสายถูกดักฟังหรือบันทึกเสียง

6. ปิดเครื่องยาก / เปิดเองทันที

มัลแวร์บางตัวซับซ้อนถึงขั้นปิดกั้นการ “ปิดเครื่อง” เพื่อให้ตัวเองยังทำงานต่อ หรือทำให้เครื่องรีสตาร์ทเองทันทีหลังปิด หากคุณกดปิดแล้วยังไม่ดับสนิท หรือเปิดเอง นั่นแปลว่าอาจติดไวรัส

ท้ายที่สุด หากคุณสงสัยว่าเครื่องถูกเจาะหรือสอดแนม ให้รีบสแกนไวรัส เปลี่ยนรหัสผ่านทั้งหมด ปิดแอปที่ไม่จำเป็น และหากยังผิดปกติ ควรรีเซ็ตหรือปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทันที!