อัลปราโซแลม คืออะไร? ใช้อย่างไรในทางการแพทย์ ทำไมถูกเรียกว่ายาเสียสาว

อัลปราโซแลม คืออะไร? ใช้อย่างไรในทางการแพทย์ ทำไมถูกเรียกว่ายาเสียสาวหรือยาเสียตัว

กลายเป็นข่าวสะเทือนวงการการแพทย์ หลังจากเมื่อวันที่ 10 มิถุนายน 2568 เจ้าหน้าที่ได้เข้าตรวจค้นแฟลตตำรวจแห่งหนึ่งในย่านอารีย์ และพบยาหลายรายการที่จัดอยู่ในประเภทวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทประเภทที่ 2 และประเภทที่ 4 ตามประมวลกฎหมายยาเสพติด

การตรวจค้นครั้งนี้มีจุดเริ่มต้นจากการที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ตรวจพบความผิดปกติในการสั่งจ่าย ยาอัลปราโซแลม (Alprazolam) ซึ่งเป็นยาที่ต้องอยู่ภายใต้การควบคุมอย่างเข้มงวด และมักถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด โดยเฉพาะในรูปแบบที่มักเรียกกันว่า “ยาเสียสาว” หรือ “ยาเสียตัว”

จากการสืบสวนเพิ่มเติม พบว่ามีการแอบอ้างชื่อคลินิกถึง 11 แห่งในการจัดซื้อยาอัลปราโซแลม โดยมีเงินหมุนเวียนในระบบสูงกว่า 80 ล้านบาท และพบว่าเป็นการสั่งและจ่ายยาโดยบุคคลเพียงคนเดียว คือ พ.ต.อ.พญ.อัญชุลี หรือที่รู้จักกันในชื่อ “หมอแอร์”

เหตุการณ์นี้อยู่ระหว่างการสอบสวนของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และยังคงเป็นประเด็นที่สังคมให้ความสนใจอย่างกว้างขวาง

อัลปราโซแลม คืออะไร?

อัลปราโซแลม (Alprazolam) เป็นยากลุ่มเบนโซไดอาซีพีน (Benzodiazepine) ซึ่งออกฤทธิ์กดประสาทส่วนกลางของสมอง มีฤทธิ์เร็วและอยู่ในร่างกายช่วงเวลาปานกลาง ยานี้มีชื่อทางการค้าหลายชื่อ เช่น Xanax, Zolam และ Xanor เป็นต้น

ใช้รักษาภาวะทางจิตเวชที่เกี่ยวข้องกับความเครียดและความวิตกกังวล โดยออกฤทธิ์คลายความวิตกกังวล ทำให้นอนหลับง่ายขึ้น และลดอาการตื่นตระหนก นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อลาย ต้านอาการชัก และทำให้สูญเสียความทรงจำชั่วคราว

ใช้อย่างไรในทางการแพทย์?

แพทย์จะสั่งจ่ายอัลปราโซแลมในผู้ป่วยที่มีอาการทางจิตเวช เช่น

• อาการวิตกกังวลทั่วไป (Generalized Anxiety Disorder)

• อาการตื่นตระหนก (Panic Disorder)

• อาการนอนไม่หลับในระยะสั้น

• ภาวะเครียดจากการถอนยาบางประเภท

ยาออกฤทธิ์ภายในประมาณ 20–60 นาทีหลังรับประทาน และฤทธิ์ของยาจะอยู่ได้นานราว 6–12 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับขนาดยาและการตอบสนองของร่างกาย

ขนาดการใช้โดยทั่วไป

• เริ่มต้น: 0.25–0.5 มิลลิกรัม วันละ 2–3 ครั้ง

• ขนาดสูงสุดต่อวันไม่ควรเกิน 4 มิลลิกรัม

• แพทย์จะปรับขนาดยาตามอาการและการตอบสนองของแต่ละคน

ทำไมถูกเรียกว่า “ยาเสียสาว”?

อัลปราโซแลมถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด โดยเฉพาะการนำไปผสมในเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพื่อวัตถุประสงค์ในการล่วงละเมิดทางเพศ เพราะ:

• ยานี้ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่สามารถสังเกตเห็นได้ด้วยตาเปล่า

• เมื่อผสมกับแอลกอฮอล์ จะเพิ่มฤทธิ์กดประสาท ทำให้ผู้ดื่มรู้สึกง่วง มึนงง สูญเสียการทรงตัว

• อาจทำให้เกิดภาวะสูญเสียความทรงจำชั่วขณะ ผู้ถูกกระทำจะจำสิ่งที่เกิดขึ้นไม่ได้

จึงมีผู้ไม่หวังดีนำไปใช้ก่ออาชญากรรม ทำให้ชื่อเสียงของยาเสียหายและถูกเรียกในสื่อหรือสังคมว่า “ยาเสียตัว” หรือ “ยาเสียสาว”

อันตรายจากการใช้ผิดวิธี

การใช้ยาอัลปราโซแลมโดยไม่มีคำแนะนำจากแพทย์ หรือใช้อย่างต่อเนื่องโดยไม่ควบคุม อาจก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรง เช่น

• การติดยา ทั้งทางร่างกายและจิตใจ

• หากหยุดยาอย่างกะทันหัน อาจเกิดอาการถอนยา ได้แก่ คลื่นไส้ หงุดหงิด สั่น หัวใจเต้นเร็ว ซึมเศร้า หรือรุนแรงถึงขั้นชัก

• เกิดภาวะความจำเสื่อม พฤติกรรมผิดปกติ และประสาทหลอน

• เสี่ยงต่อการเสียชีวิตหากใช้ร่วมกับแอลกอฮอล์หรือยาเสพติดอื่นที่มีฤทธิ์กดประสาท

• หากใช้ร่วมกับยาบางกลุ่ม เช่น ยาคุมกำเนิด ยากดประสาท ยาต้านฮิสตามีน หรือยากระเพาะ เช่น cimetidine อาจทำให้ระดับยาในเลือดสูงขึ้นเกินควบคุม

ข้อควรระวัง

• ห้ามใช้ยานี้หากไม่ได้รับการสั่งจ่ายโดยแพทย์

• ห้ามใช้ร่วมกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

• ห้ามขับขี่ยานพาหนะหรือทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรหลังรับประทานยา

• ผู้ป่วยที่มีโรคตับ โรคไต โรคทางเดินหายใจ หญิงตั้งครรภ์ หรือให้นมบุตร ต้องปรึกษาแพทย์ก่อนใช้

• ไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน

• หากมีอาการผิดปกติ เช่น ประสาทหลอน กล้ามเนื้ออ่อนแรง หรือพฤติกรรมแปลกไป ให้หยุดยาและรีบพบแพทย์

สถานะทางกฎหมาย

ปัจจุบันอัลปราโซแลมถูกจัดเป็นวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทประเภทที่ 2 ตามประมวลกฎหมายยาเสพติด ซึ่งหมายความว่า:

• ห้ามจำหน่ายโดยไม่ได้รับอนุญาต

• ห้ามครอบครองหรือใช้โดยไม่มีใบสั่งจากแพทย์

• ไม่สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป

การควบคุมเข้มงวดนี้เป็นไปเพื่อป้องกันการใช้ในทางที่ผิด โดยเฉพาะในกลุ่มเยาวชนและผู้ที่ต้องการนำไปใช้เพื่อก่ออาชญากรรม

ตรวจพบฟลูอัลปราโซแลม (Flualprazolam) ครั้งแรกในไทย

ในปี 2566 กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ตรวจพบสารฟลูอัลปราโซแลม (Flualprazolam) เป็นครั้งแรกในประเทศไทยจากของกลางยาเม็ดปลอมชื่อ Erimin 5 ซึ่งเดิมเคยมีตัวยาไนเมตาซีแพมที่ถูกยกเลิกไปแล้ว โดยพบว่ามีการปลอมแปลง Erimin 5 โดยผสมสารออกฤทธิ์อื่น ๆ เช่น Flualprazolam เพื่อเลี่ยงข้อกฎหมาย

ฟลูอัลปราโซแลมเป็นยากลุ่มเบนโซไดอะซีปีนที่ไม่มีการใช้ทางการแพทย์และจัดเป็นวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทประเภท 1 มีฤทธิ์กล่อมประสาท ออกฤทธิ์เร็ว (10–30 นาที) และอยู่ได้นานถึง 6–14 ชั่วโมง

ฟลูอัลปราโซแลม เสี่ยงต่อการใช้ในทางที่ผิดหรือก่ออาชญากรรม โดยเฉพาะการแอบผสมในเครื่องดื่มเนื่องจากไม่มีสีและไม่มีกลิ่น ซึ่งอาจก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิต หน่วยงานรัฐจึงออกมาเตือนประชาชนให้ระวังและติดตามควบคุมการแพร่ระบาดอย่างใกล้ชิด ฟลูอัลปราโซแลม