สหรัฐฯ - จีน ต่อสัญญาร่วมมือด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอีก 5 ปี 

สหรัฐฯ และจีนลงนามข้อตกลงรัฐต่อรัฐในวันศุกร์ ขยายเวลาความร่วมมือด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่มีมาตั้งแต่ปี 1979 ไปอีกห้าปี ภายใต้รายละเอียดที่รัดกุมและระมัดระวังมากขึ้น ตามข้อมูลของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ

ข้อตกลงด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี หรือ STA ได้รับการลงนามครั้งแรกโดยประธานาธิบดีจิมมี คาร์เตอร์ และเติ้ง เสี่ยวผิง ผู้นำจีนในสมัยนั้น เพื่อให้เกิดความร่วมมือในหลายด้าน เช่นการเกษตร พลังงาน อวกาศ สุขภาพ สิ่งแวดล้อม วิทยาศาสตร์ธรณี รวมถึงการแลกเปลี่ยนนักวิชาการ

เจ้าหน้าที่ทางการของสหรัฐฯ ระบุว่า มีการแก้ไขโดยนำการร่วมงานด้าน “เทคโนโลยีที่เกิดใหม่หรือมีความสำคัญ” ออกไป ส่วนเจ้าหน้าที่อาวุโสของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ เพิ่มเติมว่ามีการลดขอบเขตความร่วมมือ และมีแนวปฏิบัติเพื่อให้เกิด “การตอบแทนซึ่งกันและกัน ความโปร่งใสและเปิดเผย”

เหมา หนิง โฆษกกระทรวงการต่างประเทศของจีนกล่าวกับผู้สื่อข่าวในเดือนกุมภาพันธ์ว่า การแลกเปลี่ยนและร่วมมือด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีระหว่างสองชาติ จะเป็น “ผลประโยชน์ร่วมกัน และชนะร่วมกัน”

ในช่วงหลายปีที่ผ่าน ความร่วมมือในด้านดังกล่าวระหว่างรัฐบาลวอชิงตันและรัฐบาลปักกิ่งถูกตั้งคำถามในแง่ความมั่นคง และมีข้อกังวลว่าเป็นจุดที่จีนใช้ประโยชน์ในการเสริมสร้างแสนยานุภาพทางการทหาร

ข้อตกลง STA ได้รับการต่อสัญญาคราวละห้าปีโดยประมาณ แต่ภายใต้กระแสวิจารณ์ด้านความมั่นคงจากสมาชิกสภาคองเกรส ข้อตกลงนี้ได้รับการขยายเวลาคราวละหกเดือนตั้งแต่เดือนสิงหาคม 2023 เป็นต้นมา ในขณะที่มีการหารือแก้ไขเนื้อหา

การขยายเวลาห้าปีในวันศุกร์นี้ มีผลบังคับใช้ย้อนหลังไปถึงวันที่ 27 สิงหาคมที่ผ่านมา อ้างอิงจากเจ้าหน้าที่รัฐบาลวอชิงตัน

เมื่อเดือนมิถุนายน 2023 ส.ส.เอลลีส สเตฟานิค จากพรรครีพับลิกัน และสมาชิกสภาคองเกรสคนอื่น ส่งคำร้องไปยังรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ แอนโทนี บลิงเคน ไม่ให้ต่ออายุ STA โดยยกตัวอย่างความกังวลจากโครงการวิจัยระหว่างตัวแทนของจีนและกระทรวงการเกษตรของสหรัฐฯ ที่จีนอาจนำเทคโนโลยีการวิเคราะห์ภาพการจัดการชลประทานด้วยโดรนไปใช้ในด้านการทหาร

สว.มาร์โค รูบิโอ จากพรรครีพับลิกัน ก็เป็นอีกหนึ่งคนที่กังวลต่อการต่ออายุ STA และเคยเสนอกฎหมายเกี่ยวกับความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นจากความร่วมมือกับจีน

หลังโดนัลด์ ทรัมป์ ชนะเลือกตั้งประธานาธิบดีปี 2024 ทรัมป์เสนอชื่อสเตฟานิคเป็นทูตสหรัฐฯ ประจำองค์การสหประชาชาติ ส่วนรูบิโอได้รับการเสนอชื่อเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

กระทรวงต่างประเทศรัฐบาลวอชิงตันระบุว่า ข้อตกลงชุดใหม่นี้มุ่งเน้นไปที่การวิจัยพื้นฐานในด้านสภาพอากาศ สมุทรศาสตร์และธรณีวิทยา ไม่เพียงเท่านั้นยังสนับสนุนหน่วยงานสหรัฐฯ ในงานค้นคว้าด้านการแจ้งเตือนสึนามิ ข้อมูลโรคไข้หวัดใหญ่ การตรวจคุณภาพอากาศ การเกษตร และการจัดการศัตรูพืช

เจ้าหน้าที่กระทรวงต่างประเทศอีกรายระบุว่ากรอบข้อตกลง STA ทำให้หน่วยงานด้านมหาสมุทรและบรรยากาศ และกระทรวงพลังงานและการเกษตร เสนอให้มีความร่วมมือและแบ่งปันข้อมูล และทำวิจัยร่วมกับหน่วยงานในฝั่งจีน

คณะทำงานหลายหน่วยงานที่นำโดยทำเนียบขาว รวมทั้งกระทรววงการต่างประเทศเป็นผู้พิจารณาข้อเสนอความร่วมมือ และสามารถดำเนินโครงการได้เมื่อได้รับการอนุมัติ และหากทั้งสองฝ่ายไม่สามารถทำตามข้อตกลงที่มีร่วมกัน ก็จะมีกระบวนการคลี่คลายข้อขัดแย้ง รวมถึงบทบัญญัติด้านการยกเลิกสัญญากรณีที่มีการกระทำที่ไม่ซื่อสัตย์

แถลงการณ์ของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ระบุว่า ข้อตกลงใหม่นี้ “คุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา และมีเครื่องป้องกันให้กับหน่วยงานที่ปฏิบัติหน้าที่ ในการคุ้มครองความมั่นคงและปลอดภัยของนักวิจัย”

แม้มีการแก้ไข แต่ยังคงความกังวลด้านกฎหมายด้านข้อมูลและความเป็นส่วนตัวของจีน ที่ทำให้นักวิจัยสหรัฐฯ มีความเสี่ยงในการใช้งานข้อมูลของฝั่งจีนหรือส่งต่อข้อมูลออกจากจีน ซึ่ง STA ชุดใหม่ยังไม่มีความชัดเจนเรื่องความคุ้มครองนี้

• ที่มา: วีโอเอ